gdh'de ara...

İran'ın Azerbaycan'a yönelik siyasi mesajları ne anlama geliyor?

Azerbaycan'ın yeni gerçeklerinden duyduğu rahatsızlığı dile getiren İran, sinsi politikası ve açıklamalarıyla ne elde etmek istiyor?

1. resim
20.09.2022

Tarih boyunca İran'ın Azerbaycan'a karşı tavrı net olmamıştır. İran rejiminin en büyük kabusu olan İran İslam Cumhuriyeti'nde şu anda yaklaşık 40 milyon Azerbaycan Türkü yaşıyor.

Azerbaycan'ın yürüttüğü dengeli politikada bölge ülkeleri ve genel olarak tüm dünya ile barış ve geleceğe yönelik ekonomik ilişkiler ana kriter olarak kabul edilmektedir. Ancak Bakü'nün yeni gerçeklerini kabul etmek istemeyen yeterince insan veya ülke var. Bahsedilen gerçekleri kabul etmek istemeyen bazı komşu ülkeler, Azerbaycan'ın ekonomik yol haritalarından yararlanmak istiyorlarsa atmaları gereken adımları düşündürmüyor değil.

Bu gerçeklerden duyduğu rahatsızlığı açıkça dile getiren İran İslam Cumhuriyeti, sinsi politikaları ve absürt açıklamalarıyla her zaman iç yüzünü ortaya koymaktadır.

İran medya kaynaklarına atıfta bulunarak Azerbaycan sınırında çok sayıda teçhizatın toplandığını, yani savaşa hazır olduğunu söyleyebiliriz. Müslüman bir ülke olan İran, Ermenistan ile olan sınırını "kırmızı çizgi" olarak nitelendiriyor.

Azerbaycan ordusu, 12 Eylül'den itibaren Ermenistan'ın Azerbaycan ile konvansiyonel sınırında yarattığı provokasyonlara layık bir yanıt verdi. Ermeni ordusu bir kez daha geri püskürtüldü. Çok fazla teçhizat ve asker kaybeden Ermenistan'a yine İran'dan manevi ve maddi destek geldi.

İran neden Ermenistan'ı bu kadar önemsiyor?

Yakın zamanda Ermenistan'ın Gafan şehrine konsolos atayan İslam Cumhuriyeti, Azerbaycan'ın zaferini hazmedemediğini bu tür adımlarla her fırsatta dile getirmeyi başarıyor.

Azerbaycan toprakları 30 yıldır işgal altındayken sınır dokunulmazlığını "kırmızı çizgi" olarak adlandırmayan İran, şimdi de sınır değiştirmenin kendisi için "kırmızı çizgi" olduğunu ilan ediyor.

Görünüşe göre Ermenistan sınırlarıyla ilgili değişiklik, resmi Erivan'dan çok İslam Cumhuriyeti'ni endişelendiriyor.

İran'ın Azerbaycan'a karşı tutumunu kronolojik sırayla inceleyelim:

44 gün vatan savaşında İran'ın oyunları

Ermenistan'ın İran üzerinden askeri teçhizat taşımasına izin veren İran'ın, Azerbaycan ordusunun Zengilan istikametinden ilerlemesine de engel oluşturduğu bugünün bir gerçeğidir. Azerbaycan ordusunu engelleyen İran ordusunun amacı Ermenileri savunmaktı. İran İslam Cumhuriyeti şu anda bile çirkin dostluğunu sürdürüyor. Azerbaycan'ın savaştaki zaferini sindiremeyen İranlı yetkililer, SEPAH'la (İran İslam Muhafızları Ordusu) Azerbaycanı düzenli olarak tehdit ediyor. Halkın camilerde toplandığı taşra mollalarının yaptığı asıl propaganda, Azerbaycan'ı Siyonist bir ülke olarak tanıtmaktır.

Tehdit eden askeri tatbikatlar

Savaştan sonra İran hükümeti Azerbaycan sınırında askeri tatbikatlara başladı. İlk bakışta normal gibi görünen tatbikatlar, tatbikatlara verilen isim ve ölçek nedeniyle özel ilgi gördü. Bahsedilen tatbikatların adı "Hayber Fatihleri" idi. Hayber savaşına baktığımızda söz konusu savaşın Hayber Yahudileri ile Hz.Muhammet arasında gerçekleştiğini görürüz. Sınırdaki öğretilerin adı tesadüfen seçilmediği de bu gerçeklikten açıkca görünmektedir. Özellikle askeri İHA'ların gösterildiği tatbikatlar Azerbaycan'ı sindirmek için hesaplandı. Azerbaycan sınırında askeri gücünü gösteren İran'ın gönderdiği mesaj oldukça açık. Savaş atmosferi.

ERDOĞAN'IN ARAZ ŞİİRİ

"Toprağı ayırdılar

Lil ile doyurdular.

Ben senden ayrılmazdım

Zulüm ile ayrıldılar."

Azerbaycan'ın zaferinin ardından Bakü'de düzenlenen askeri geçit töreninde Türkiye Cumhurbaşkanı'nın okuduğu şiir, İran hükümeti tarafından hiç de iyi karşılanmadı. Kuşkusuz birçok yetkili çeşitli açıklamalar yaparak doğrudan Azerbaycan ve Türkiye'yi tehdit etmeye başladı.

Çeşitli müzakerelerin ardından ülkeler arasındaki ilişkiler normale dönse de İran'ın sinsi politikası devam ediyordu.

Şiirin özüne gelince, hasret ayrılık şiirinin 1957'de sınırların değişmesinden sonra oluştuğunu belirtebiliriz. Tarihi Azerbaycan topraklarının çoğu İran'a bağlıdır ve milyonlarca Azerbaycanlı İran'da kalmak zorundadır. Önce hemşerilerle ilişkiler kesildi, ancak daha sonra ülkeler arasındaki ilişkiler normale döndü ve İran ile Azerbaycan arasında tekrar alışveriş gerçekleşti.

Pakistan - Türkiye - Azerbaycan dostluğundan İran'ın korkusu

İran birçok durumda Azerbaycan'a olan kıskançlığını gizleyemiyor. Türkiye ve Azerbaycan'ın Türk olmayan bir devlet olan Pakistan ile ilişkileri İran'ı endişelendiren diğer noktalardan biri. Pakistan-İran ilişkilerine baktığımızda söz konusu ilişkilerin ülkelerin terör örgütleri arasında yaşanan olay nedeniyle bozulduğunu görüyoruz. Pek çok durumda birbirlerine silah çeken ülkelerin ekonomik ilişkileri yüksek düzeyde değildir.

Azerbaycan-Pakistan-Türkiye askeri tatbikatları da İran'ı korkutan başlıca unsurlardan biri. Bağımsız Azerbaycan topraklarını toprak olarak kabul eden İran rejimi, Azerbaycan'ın İran'a katılması gerektiğini düşünüyor. Resmi olmasa da, bu propagondayı daima yürütmektedir.

İran hükümetinin Traktör Azerbaycan Futbol Kulübü kulüpü oynarken onlarca tutuklama yaptığını tüm dünya medyası bilmektedir. İran'ın iç yüzünü görmek için Traktör Azerbaycan Futbol Kulübü'nden bahsetmek yeterli. Kulübün maç sırasında Azerbaycan ile ilgili şarkı ve düşünceleri, İranda yaşayan 40 milyon Azerbaycanlını sesidir. İran'ın kuzey topraklarında ve Azerbaycan'ın güneyindeki 40 milyon Türk'ün tek arzusu Azerbaycan ile birleşmektir. 83 milyonluk nüfusun yarısını Türklerin oluşturması İran hükümetinin ciddi önlemler almasına neden oldu.

Ülkenin Azerbaycan ile uzun yıllardır ekonomik ve siyasi ilişkileri olmasına rağmen son dönemdeki ilişkiler olumlu olarak değerlendirilemez. Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü güya desteklediği iddia edilen İran rejimi, 44 gün süren savaşta asıl yüzünü zaten gösterdi.

Azerbaycan'da İran propagandası: "Kerime devleti" kurma fikri

Azerbaycan vatandaşları arasında İran propagandası yapılıyor. Bunun en bariz sonucunu iki ay önce görmek mümkündü. Kendilerine Müslüman diyen bazı kişiler, radikal eylemlerinden dolayı Azerbaycan hükümeti tarafından tutuklandı. Tutuklanan ve Haji Taleh olarak bilinen şahıs uzun zaman içerisinde etrafında birçok taraftar toplamayı başardı. Arzuları, Azerbaycan'ı İran ile birleştirmek veya İran kontrolünde yeni bir devlet yaratmaktır. Planları başarısız olunca, hapisteyken ülkede fark yaratmak için yalanlar icat etmeye başladılar. İddiaya göre, Azerbaycan polisi Tanrı'ya hakaret etti. Bu fikirle paniğe neden olan Hajı Taleh, ülke çapında küçük mitingler düzenlemeyi başardı. Öne çıkan vurgu, Hacı Taleh'in beş ya da üç destekçisinin sloganlarıydı: "Azerbaycan'da Kerime devletini kuracağız."

Elbette Azerbaycan vatandaşları bu tür sloganlara aldanmamış ve propagandaları kısa sürede bastırılmıştır. Ancak kirli oyunların halen bu yönde sürdürüldüğünü görmek mümkün.

İran'ın İsrail - Azerbaycan ilişkilerine tepkisi

Bu yıl İsrail ve Azerbaycan diplomatik ilişkiler kurmalarının 30. yılını kutladılar. Genel olarak, Azerbaycan ile İsrail arasında uzun yıllardır dostane ilişkiler mevcuttur. Bunun nedeni Azerbaycan'da 16.000 Yahudi ve İsrail'de 10.000 kadar Azerbaycanlının yaşıyor olmasıdır. Ayrıca İsrail'in enerji ihtiyacının yüzde 70'i Azerbaycan'dan geliyor. Askeri açıdan İsrail ile Azerbaycan arasında ilişkiler var. Birçok modern silah İsrail'den satın alındı.

İsrail'in özellikle İç Savaş döneminde Azerbaycan'a açık desteği Azerbaycan halkı tarafından da takdirle karşılanmakta, Azerbaycan ve Türkiye bayraklarının yanı sıra Pakistan ve İsrail bayrakları da her zaman sokaklarda dalgalanmaktadır. Azerbaycan'da yaşayan Yahudilerin Karabağ savaşına katılması bu ilişkileri üst düzeye taşıdı.

İran her zaman İsrail'in İran'a karşı savaşının Azerbaycan üzerinden çıkacağı yalanına inanmaktadır. Bu görüş onların Azerbaycan'a yönelik görüşlerini değiştirmekte ve Azerbaycan'ı yüz yüze olmasa da Siyonist bir ülke olarak tanımlamaktadırlar.

Azerbaycan'a savaş tehdidi

Yukarıda belirtilen sebepler göz önüne alındığında İran her zaman Azerbaycan'la savaşa hazırdır. Sınırda Azerbaycan'a yönelik askeri teçhizat ve Ermenistan'a açık destek savaş atmosferini gösteriyor. Ancak bu noktada çok dikkatli olmaları gerekiyordu. Zira İran'da yaşayan 40 milyon Azerbaycanlının arzusu Güney Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmaktır.

İran-Azerbaycan ilişkileri diplomatik olarak devam etse bile İran'ın Azerbaycan'a karşı tutumu uzun yıllar değişmeyecek gibi görünüyor. Azerbaycan ve Türkiye'nin sunduğu ekonomik platformlarda yer almazsa sadece kendini kaybeder.

Azerbaycan İran'la savaşa girecek mi sorusu hala güncel olarak kalmaktadır.