HIMARS'lar Ukrayna'yı kurtaracak mı?

Planlama hatalarına, lojistik ve yönetim sorunlarına, büyük kayıplara rağmen Rusya Ordusu Donetsk ve Luhansk vilayetlerinde Ukrayna ordusunu ateş altında tutmayı sürdürüyor. Son iki günde Donetsk’in Avdeevka ve Peski gibi yerleşim birimlerine aralıksız saldırılar devam ediyor. Peski kasabasına sadece bir günde 6 binden fazla top mermisi atıldığı ve yerleşim biriminin yok edildiği bildiriliyor. Ancak uzmanlar, Rusya’nın daha fazla yeri işgal edecek durumda olmadığını, Donetsk’teki saldırıların da Ukrayna Ordusu'nun dikkatini Herson operasyonundan dağıtmak amacı taşıdığını bildiriyor. Zira Herson’da Rusya’nın 15 bin askeri neredeyse kuşatılmış durumda…

Ukrayna’nın Herson operasyonunu tamamlaması ve dolayısıyla savaşta daha avantajlı duruma gelebilmesi büyük ölçüde Batı’nın vadettiği silahlara bağlı. Cephedeki durum, Ukrayna’ya son bir ayda yapılan silah sevkiyatının güç dengesini nispeten değiştirdiğini herkese gösterdi. Ancak henüz bu silahlar zafer için yeterli değil. 

Ukrayna’ya gönderilen silahlar ve bunların cepheye etkisini Rus The Insider sitesi araştırdı. Makaleyi gdh.digital okurları için çevirdik…

Almanya’nın Kiel kentinde bulunan Dünya Ekonomi Enstitüsü’nün raporuna göre, Ukrayna’ya 20 milyar Euroluk askeri yardım vadedildi, ancak bu miktarın 14 milyarı silah tedariki için ayrıldı. Bugüne kadar Ukrayna vadedilen 14 milyar Euro değerindeki silahtan 8,5 milyar kadarını aldı. Örneğin, ABD’nin vadettiği 6,4 milyar Euro değerindeki askeri araçtan sadece 2,4 milyar Euroluk kısmı Ukrayna’ya geldi.  Kiev’in diğer parnerlerinin kendi taahhütlerini daha hızlı şekilde yerine getirdiği, ancak onların ayırdığı desteğin miktarının çok büyük olmadığı bildiriliyor.

Ukrayna’ya verilen silahların çeşitliliğine bakıldığında ise modern Batı silahlarının halen çok daha az olduğu bildiriliyor. Örneğin, Ukrayna ordusunun aldığı tankların ve zırhlı araçların tamamı T-72 ve BMP-1’in modifiye olunmuş versiyonlarından oluşuyor. Zırhlı personel taşıyıcıların büyük çoğunluğunu ise daha 1950’li yıllarda geliştirilen Amerikan M113’lerden oluşuyor. Avustralya üretimi Bushmaster gibi daha modern mayın korumalı zırhlı araçlardan ise çok az sayıda var. 

Batı hükümetleri şimdilik NASAMS gibi hava savunma sistemlerinin, savaş uçakları ve helikopterlerinin tedariki konusunu sadece tartışıyorlar. Türk Bayraktar hariç, İHA tedariki de hafif keşif modelleri ile sınırlı…

Eskinliği hissedilen yegane silah kategorisi şimdilik roket sistemleridir. Bunların da büyük kısmı Çekya ve Polonya’dan temin edildi. Bu ülkelerden gelen Sovyet tarzı sistemlere mühimmat bulmak ise ayrı başağrısı…

Ukrayna silahları nasıl kullanıyor?

Ukrayna’daki savaşta şu an en çok kullanılan terim “topçu duellosu”dur. Taraflar daha uzak mesafeden bir birilerine ateş ediyorlar ve sürekliliği sağlamak için çok daha fazla mühimmat harcıyorlar. Ukrayna’nın Sovyet döneminden kalma topçu sistemleri için mühimmatının tükenmeye yaklaştığı zamanda ABD’den roket sistemleri Kiev’in elini nispeten güçlendirdi. Ancak henüz Ukrayna’ya sadece 200 civarında 155 ve 227 milimetrelik roket sistemlerinin geldiği bildiriliyor.

24-30 kilometre menzilli Amerikan M777 obüsleri şimdilik Ukrayna Ordusu'nun en çok kullandığı silahların başında geliyor. Bu obüslerin M77A2 modifikasyonu hassas güdümlü mühimmat ateşlemek için otomasyon sistemi ve cihazlarla donatılmış, ancak savaş sırasındaki mermi kullanımına ilişkin güvenilik bir bilgi yok. 

Ukrayna Ordusu'nun kullanımında 24-30 kilometre menzilli, dakikada 6 ateş eden çekilir, kendiden tahrikli FH70 obüslerinden ise birkaç adet var.  Bu sistemleri Ukrayna İtalya’dan, Estonya’dan, mermisini ise Finlanfiya’dan aldı. 

Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin 28 ve 72’inci motorize tugaylarının kullanımında ise 30 kilometre menzilli Amerikan üretimi M109A3GN kondağu motorlu obüsler bulunuyor.

Otomasyon, hız ve manevra kabiliyeti ile öne çıkan CAESAR kamyona monteli obüsler de Ukrayna ordusunun kullanımında.  Rus ordusunu Yılan adasından çıkmaya zorlayan silahın da CAESAR olduğu bildiriliyor. 

Polonya’nın 40 kilometre menzilli kundağı motorlu Krab obüsleri de ateş kontrol araçlarıyla birlikte Ukrayna’ya teslim edildi. Yine 40 kilometre menzile sahip Alman Panzerhaubitze 2000 da ileri düzey otomasyon sistemi ile öne çıkıyor. Bu sistemler Ukrayna’ya, bu ülkende ordunun kullandığı Arta otomasyon sistemine engetre edilmiş modifiye bilgisayarlar ile birlikte geliyor. 

İngiliz Savunma Araştırmaları Enstitüsü (RUSI) raporuna göre, NATO’nun 155 milimetrelik obüsleri Ukrayna ordusunun, işgalcilerin hedefe yoğunlaşmasını ve ilerlemesini önlediğini bildiriyor. 

Orta menzilli güdümlü roket sistemi HIMARS ile M270B ile MARS II sistemlerini ise ayrıca ele almak gerekiyor.  Sonuncu ikisinden henüz Ukrayna’da  birer örnek var, ancak HIMARS’lar artık adından söz ettiriecek kadar. 

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Valeri Zalujnıy, HIMARS’ların tedariki ile birlikte Donbas cephesinde savunma hattında avantaj, düşmanın silah depolarına ve komuta kontrol noktalarına ateş imkanı kazandıklarını söylüyor. Ukrayna Savunma Bakanı Aleksey Reznikov ise Ukrayna’dan daha sadece 8 tane HIMARS sistemine sahip olduğu süre zarfında düşmanın 30 komuta merkezi ve deposunun imha edildiğini, Rusya saldırılarının temposunun düşürüldüğünü ve Rus topçu ateşlerinin azaldığını vurguluyor. Günümüz itibarile Ukrayna’da artık 12 HIMARs sistemi var. Reznikov’un yeni verileri de güncellendi – Savunma Bakanı, Rusya’nın 50 deposunun vurulduğunu bildiriyor. 

Bağımsız kaynaklara göre, mühimmat depolarının imha hızı haftada 10’u buluyor. Kremlin’in bu sistemlerin vurulduğuna ilişkin propaganda haberleri de HIMARS’ların ne kadar ciddiye alındığını gösteriyor. 

Ancak bununla birlikte, Ukrayna’ya henüz HIMARS’ın en uzun menzilli mühimmatı – 300 kilometre menzilli ARACMS taktik füzeleri gönderilmedi. Şimdilik HIMARS GPS navigasyonlu GLMRS güdümlü füzelerle en fazla 80 kilometreyi vuruyor. 

ABD, Ukrayna’ya toplamda 20 adet HIMARS vereceğini vadetti. 2 bin kilometrelik bir cephe hattı için bu rakam çok az. Ancak hatta Rusya yanlısı kaynaklar bile Ukrayna ordusunun az sayıdaki roket sistemlerini çok başarıyla kullandığını itiraf ediyor. Ukrayna, Rusya’nın çok önemli tesislerini bu sistemlerle vuruyor, Rusya’nın hava savunma sistemleri ise bu yüksek hassasiyetli roketlere karşı koyamıyor. Örneğin, sadece işgal altındaki Nova Kahovka’da bulunan silah deposunun vurulması sırasında fırlatılan roketlerin sadece yarısı hava savunma sistemince etkisiz hale getirilebildi.  Ukrayna ordusu, Herson istikametinde HIMARS yardımıyla köprüleri imha ediyor, Rus ordusunun Dinyeper nehrinin sağ sahilindeki ikmal yolunu keserek kuşatıyor. Hatta Rus devlet ajansı TASS’ın değerlendirmesine göre, sadece Herson’daki Antonov köprüsüne fırlatılan 12 roketten 11’i hedefe isabet etti. Ancak HIMARS’ların bu başarısı büyük oranda birkaç cephede azici ateş üstünlüğünü sağlayarak Ukrayna’nın savunmasını kırmaya çalışan Rus ordusu komutanlığının taktik hatalarından kaynaklanıyor. Bu tarz savaş uygulaması muazzam miktarda mühimmat harcaması ve uzun menzilli yüksek hassasiyetli roketlere karşı  güvenlik açığı oluşturmaya müsait karmaşık lojistik ve depolama sistemleri gerektirir. Rus ordusu gerçekten de mühimmat depolama ve kamuflaj konusunda inanılmaz ihmal sergiledi. Büyük olasılıkla, er veya geç Rus ordusu da daha düzgün kamuflaj yapmayı veya lojistik merkezlerini cephe hattından uzağa çekmeyi Öğrenecek. Ancak öğrenemezse,  Rus ordusu komutanlığının saldırı hedeflerini gerçekleştirmek için yeni yollar araması, ya da Kremlin’in ilan ettiği hedeflerle hiç uyuşmayacak şekilde geri çekilmesi gerekecek. 

Ukrayna'nın karşı taarruzu için ne gerekiyor?

Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi Danışmanı Mihaylo Podolyak, daha 13 Haziran’da yaptığı açıklamada Kiev’in savaşı bitirmesi için 100 adet 11 milimetrelik obüs, 300 adet çoklu roket fırlatma sistemi, 500 tank, 2000 adet zırhlı araç, 1000 adet de İHA’ya ihtiyacı olduğunu söylemişti. Şimdilik, tanklar hariç, bu hedeflere ulaşmak zor görünüyor, ancak ABD’nin daha Lend-Lease programı kapsamında sevkiyata başlamadığını da unutmamak gerekiyor. 

Ukrayna Savunma Bakanı Aleksey Reznikov 19 Temmuz’da Atlantic Council’deki müzakereler sırasında Ukrayna’nın Rusya’nın saldırılarını durdurmak için 50, karşı saldırı için ise 100 HIMARS sistemine ihtiyaç duyduğunu söylemişti. 

Ancak ne HIMARS, ne de başka bir silah-mühimmat kendiliğinde mucize silah diye nitelendirilemez. Ukrayna ile Rusya orduları en azından ateş gücünde eşit hale gelmeden savaşın gidişatını Ukrayna’nın lehine değiştirmek imkansız.  Haziran ayı verilerine göre – ki artık o sırada Batı’dan sevkiyat başlamıştı -  Rusların ateş yoğunluğu Ukrayna’dan 10 kat çok idi. Kaba tahminlere göre, namlu üstünlüğü 20:1, mermi tüketimi ise 40:1 oranında. Bu durumu eşitlemek için sadece obüsler, roket sistemleri değil, kesintisiz mühimmat arzı, etkili depolama ve lojistik sistemi, hedef belirleme ve ateş kontrolünde etkili çözümler gerekiyor. Ukrayna ordusunun bu görevi yerini getirmeğe ne kadar hazır olduğu, HIMARS, CAESAR ve diğer sistemlerin sayısı hiç olmazsa, operasyonel hedefleri gerçekleştirmeye yetecek kadar olduğunda ortaya çıkacak. 

The Insider'da yayımlanan analiz, gdh.digital tarafından tercüme edilmiş, yazıda kullanılan grafikler gdh.digital ekibince aslına uygun olarak yeniden üretilmiştir.