F-16 lobisi Türkiye'ye karşı geri adım attı
ABD’ki son gelişmeler, Türkiye’nin 40 adet Blok 70 F-16 savaş uçağı ve eldeki F-16’ların modernizasyonu için 80 adet kit tedarikini içeren talebine yeşil ışık yakılabileceğini işaret ediyor.
Türkiye, 2017 yılında Rusya’dan S-400 Hava Savunma Sistemi alarak ABD’nin gözünde ciddi bir imaj kaybı yaşamıştı. ABD, Türkiye’yi önce F-35 programından çıkarmış sonra da Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası (CAATSA) yaptırımlarına maruz bırakmıştı. Yaptırımlara maruz kalan kişi ve kuruluşlar, ABD merkezli ihracat lisanslarından ve finans kuruluşlarından kredi almaktan mahrum kalmışlardı.
Ancak şimdilerde Türkiye’nin Ukrayna Savaşı’nda izlediği politika ABD’nin hasımca tutumunda değişiklik yaratıyor. Türkiye'nin Ukrayna'ya, özellikle de silahlı insansız hava araçları ihracatı ve Rusya ile diplomasi yoluyla verdiği destek, Ankara'ya Kongre'deki zedelenmiş imajını güçlendirme fırsatı verdi.
Karadeniz’de Ukrayna ve Rusya ile deniz sınırı paylaşan Türkiye, iki ülkeyi barış müzakereleri adı altında İstanbul’da buluşturmuş ve savaşın karşısında yer aldığını her fırsatta dile getirmişti. Bir taraftan Ruslara uygulanan Batı yaptırımlarına katılmazken diğer taraftan Ukrayna'ya insansız hava aracı satarak uyguladığı denge politikası, her ne kadar eleştirilere tabii tutulduysa da başta ABD olmak üzere uluslararası toplum tarafından takdir topladı.
Bu ivmeyle 10 Mart’ta ABD Başkanı Joe Biden ile telefon görüşmesi yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin savunma sanayisine yönelik tüm "haksız" yaptırımları kaldırmanın zamanının geldiğini ve Türkiye'nin F-16'ları satın alma talebinin mümkün olan en kısa sürede sonuçlanmasını beklediğini söyledi.
Biden yönetimi, Türkiye’ye F-16 satışına olumlu bakıyor.
Biden yönetimi tarafından yapılan değerlendirmeye göre Türkiye’ye olası F-16 savaş uçağı satışı ABD’nin ulusal çıkarıyla uyumlu. Değerlendirmede Türkiye’nin NATO’daki etkili varlığına da dikkat çekiliyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından 17 Mart’ta kaleme alınan ve altında ABD Dışişleri’nin en üst düzey yasama yetkilisi olan Naz Durakoğlu’nun imzası bulunan mektupta Türkiye’ye F-16 satışının ABD’nin çıkarına olacağı not ediliyor. Mektup, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 Hava Savunma Sistemi tedarikinin ardından ABD tarafından uygulanan yaptırımlarla ve F-35 programından çıkarılmasıyla Türkiye’nin “ciddi bir bedel ödediğini” yazıyor.
ABD Dışişleri’nin değerlendirme mektubunda iki ülke arasındaki ilişkilerin “gergin” olduğu not edilirken Türkiye’nin Ukrayna’ya olan desteğinin ve iki ülke arasındaki savunma bağlarının “bölgedeki kötü niyetli nüfuz için önemli bir caydırıcı” olduğu da vurgulananlar arasında.
Ancak, mektupta olası satış için bir zaman çizelgesi veya garanti verilmiyor.
17 Mart tarihli ABD Dışişleri Bakanlığı mektubu, Demokrat Kongre üyesi Frank Pallone ve her iki partiden 50'den fazla milletvekilinin, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın NATO'ya olan bağlılığını göstermediğini söyleyen ve bu yüzden Biden yönetimini F-16 alımını reddetmeye çağıran 4 Şubat tarihli bir mektuba yanıt olarak geldi.
Pallone ve beraberindeki 50’den fazla Kongre üyesi Türkiye’ye F-16 satışına karşı olduklarını açıklamışlardı. Ancak şimdi, bu tutumlarının değişmiş olduğunu haber veren açıklamalarda bulunuyorlar.
Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Gregory Meeks:
“Rusya’ya karşı bizimle birlikte çalışan Türkiye ile üzerine konuşmamız gereken şeyler var. Bizi zaman zaman rahatsız eden, üzerine çalışmamız gereken bazı şeyler olsa da savaş boyunca doğru yönde hareket gösterdiler.”
Senato Dış İlişkileri Komitesi Kıdemli Üyesi Senatör James Risch:
“F-16’larla alakalı olarak birtakım taraflarla görüştüm. Türkler F-16’ları almaları gerektiğine dair sağlam bir argüman ortaya koydu. Bu yönde olumlu bir eğilimdeyim ama henüz tam olarak orada değilim. Ayrıca F-16 satışına onay verme konusu Türkiye’ye F-35 verme konusundan farklı bir mesele.”
Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi kıdemli üyesi Mike McCaul:
“Türkiye'nin, anavatanını savunurken Ukrayna'yı desteklemek için adım adım ilerleyen NATO müttefikleriyle birlikte olmaya devam etmesini bekliyoruz. Ukrayna’daki savaş bitmedi. Yönetimin bu satış için Kongre’den izin alması halinde, Türkiye’nin çatışmada hala yapıcı bir rol oynamaya devam edeceğini, aynı zamanda Türkiye’nin diğer küresel çatışmalardaki rolüyle ilgili endişeleri de ele alacağını umuyoruz. Türkiye ile ilişkileri yeniden inşa etmek için bir yola ihtiyacımız var. Başkan Biden, Türkiye ile ilişkileri dengelemeye çalışmak konusunda haklı. S-400 alımı ilişkimizi birçok yönden karmaşıklaştırdı ama Türkiye ile olan vazgeçebileceğimiz bir ilişki değil.”
Ancak, Türkiye’nin uluslararası toplumda kazandığı yere karşı duran Ermeni Lobisi ANCA'ya çalışan ABD'li Senatör Robert Menendez ve bazı karar alıcılar hala Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki rolünden ve Ermenistan, Azerbaycan, Suriye ve Libya’daki müdahalelerinden rahatsız.
F-16’ların satışı konusundaki en kritik isimlerden bir tanesi olan Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez ise birtakım azınlığın hesabına çalışan Ermeni lobisi ANCA’nın taleplerini Komite’ye deklare etmekte ısrarcı:
“S-400’de çarpıcı bir geri dönüş olmadıkça yani sistem ülke dışına gönderilmedikçe ve başka şeyler de olmadıkça F-16’ların Türkiye’ye satışı gerçekleşmez. Erdoğan’ın sempati atakları işe yaramayacak. Kongre’de silah satışları konusunda Komite’nin yetkisi var.”